ผมเป็นเหตุ
ครั้งหนึ่งนานมาแล้วเมื่อผู้เขียนเพิ่งเข้ารับราชการใหม่ๆ ในชั้นจัตวา ( สมัยนั้นมีแต่ชั้นจัตวา ชั้นตรี ชั้นโท ชั้นเอก ซึ่งต่อมาได้เปลี่ยนเป็นระบบซี) หน่วยงานที่ผู้เขียนเข้าทำงานนี้ มีหน้าที่ตรวจสอบการรับเงินการใช้จ่ายเงินของ หน่วยงานราชการและรัฐวิสาหกิจทุกหน่วยทั่วประเทศ
ก่อนออกตรวจสอบจะมีการประชุมจัดแผนการตรวจ ทั้งจำนวนผู้ตรวจสอบและระยะเวลาที่จะใช้ในการตรวจสอบ แล้วแต่ขนาดของหน่วยงานนั้นๆ ถ้าหน่วยงานเล็กจะใช้ผู้ตรวจสอบสองคนและใช้เวลาในการตรวจสอบสองถึงสามสัปดาห์ เป็นต้น โดยมีหัวหน้าสายตรวจเป็นผู้ควบคุม
ระดับผู้บังคับบัญชา (อยู่ในระดับ๘และสูงกว่า) ประชุมปรึกษาหารือกันก่อนออกปฏิบัติงานตรวจสอบ
หัวหน้าสายตรวจจะนั่งประจำอยู่ที่สำนักงาน และจะเป็นผู้ตรวจทานรายงานการตรวจสอบ ที่ผู้ตรวจสอบเสนอเข้ามาก่อนนำเสนอผู้บังคับบัญชาเหนือขึ้นไปเพื่อออกรายงานต่อไป นอกจากนั้นหัวหน้าสายตรวจ จะออกไปเยี่ยมผู้ตรวจสอบตามหน่วยงานต่างๆที่ออกตรวจเป็นครั้งคราว ทั้งนี้เพื่อตรวจดูความเรียบร้อยในการปฏิบัติงาน และให้คำปรึกษาแก่ผู้ตรวจสอบในกรณีต่างๆ
ผู้เขียนกล่าวมาเสียยืดยาวก็เพื่อให้ท่านผู้อ่านได้ทราบแนวทางในการทำงานของผู้เขียน เนื่องจากเรื่องที่จะเล่าต่อไปนี้เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติงานดังกล่าว
กลุ่มปฏิบัติงานตรวจสอบพร้อมจะออกปฏิบัติงานทันทีที่ได้รับคำสั่งจากผู้บังคับบัญชา
เมื่อผู้เขียนเข้าทำงานเริ่มแรก หัวหน้าสายตรวจจัดให้ออกตรวจคู่กับผู้ตรวจสอบชั้นตรีท่านหนึ่งซึ่งมีประสบการณ์ในการทำงานมาหลายปี ทั้งนี้เพื่อจะได้สอนงานให้ข้าราชการใหม่เช่นผู้เขียน ผู้ตรวจสอบท่านนี้ชื่อ คุณวสันต์ ปัจจุบันท่านได้เกษียณอายุราชการไปหลายปีแล้วในตำแหน่งผู้อำนวยการภาค ซึ่งผู้เขียนยังเคารพและระลึกถึงท่านอยู่เสมอ
ปกติหน่วยงานที่เราเข้าตรวจสอบจะจัดเตรียมสถานที่ให้เราใช้ในการทำงาน ถ้าเป็นหน่วยงานที่สถานที่คับแคบ เขาก็จะจัดมุมหนึ่งของห้องทำงานของเขาให้ แต่บางแห่งที่มีที่กว้างขวางก็จะจัดห้องให้เราโดยเฉพาะ
สำหรับหน่วยงานที่ผู้เขียนและคุณวสันต์เข้าตรวจสอบนี้ เป็นหน่วยงานค่อนข้างเล็ก ตามแผนจะใช้เวลาในการตรวจสอบสามสัปดาห์ หน่วยรับการตรวจแห่งนี้ (หน่วยงานที่เข้าตรวจสอบ)ได้จัดมุมหนึ่งของห้องทำงานของเขา ให้เราเนื่องจากสถานที่คับแคบ ลำพังเจ้าหน้าที่ของเขาก็เกือบเต็มห้องทำงานอยู่แล้ว
เขาจัดโต๊ะทำงานให้ ๒ โต๊ะ และตู้เหล็กสามชั้นเก่าๆที่มีประตูปิดสองบานหนึ่งตู้ เข้าใจว่าคงเป็นตู้ที่เขาไม่ใช้แล้วเพราะตู้นี้ล๊อคไม่ได้ กุญแจตู้คงจะเสียนั่นเอง แต่คุณวสันต์บอกว่าก็ยังดี เราจะได้มีที่เก็บแฟ้มงาน ดูมิดชิดหน่อย
การตรวจสอบดำเนินไปด้วยดี ผู้เขียนได้เรียนรู้งานจากคุณวสันต์มากมาย เพราะท่านเป็นคนไม่หวงความรู้ คุณวสันต์เป็นคนคุยเก่ง ร่าเริง แต่เวลาทำงานแล้วจะจริงจัง และท่านเป็นคนขยันทำงาน
วันหนึ่งหัวหน้าสายตรวจได้มาเยี่ยมเรา ที่หน่วยงานที่เรากำลังตรวจสอบ หัวหน้าท่านนี้เป็นข้าราชการชั้นโท เป็นคนเคร่งขรึม พูดน้อยแต่ก็ใจดี (ในความรู้สึกของผู้เขียน) ระหว่างนั้นหัวหน้าฯได้สอบถามคุณวสันต์ ถึงการทำงานว่ามีปัญหาหรืออุปสรรคอะไรหรือไม่ ตอนนั้นผู้เขียนยังเป็นเด็กจึงได้แต่ฟังผู้ใหญ่เขาปรึกษาหารือกัน
ในขณะนั้น หัวหน้าฯได้สังเกตเห็นว่าตู้เหล็กที่เราใช้เก็บแฟ้มงาน ไม่สามารถล๊อคกุญแจได้ เลยถามคุณวสันต์ว่า
“ คุณวสันต์ ตู้นี้ล๊อคกุญแจไม่ได้ แล้วเวลาคุณไปทานข้าวกลางวันหรือกลับบ้าน คุณทำอย่างไรในตู้มีทั้งแฟ้มการทำงานและรายงานการตรวจสอบ คุณไม่กลัวผู้รับตรวจมาแอบดูงานของคุณหรือ!”
“ไม่หรอกครับ หัวหน้า ก่อนที่ผมจะไปทานข้าวกลางวันหรือกลับบ้าน เมื่อผมปิดประตูตู้ผมจะถอนผมหนึ่งเส้น แปะไว้ที่บานประตูตู้ ถ้าผมเส้นนี้หายไปแสดงว่ามีคนมาเปิดตู้นี้ ผมจะแปะไว้ไม่ว่าตอนผมไปกินข้าวกลางวัน หรือตอนจะกลับบ้าน” คุณวสันต์อธิบาย
ผู้เขียนเห็นหัวหน้าฯทำหน้าแบบบอกไม่ถูก คล้ายๆกับกำลังกลั้นหัวเราะเต็มที่ “นั่นซินะ! ผมกำลังคิดอยู่ว่าเมื่อผมพบคุณคราวที่แล้ว ผมของคุณมันหนากว่านี้นี่นา”
“แล้วถ้าคุณตรวจที่นี่นานกว่านี้ หัวคุณมิล้านหรือ!” หัวหน้าฯพูดแบบมีอารมณ์ขันแต่พยายามทำท่าเคร่งขรึม
“ผมก็กำลังคิดอยู่เหมือนกันครับ หัวหน้า” คุณวสันต์ตอบ สีหน้าเริ่มกังวลเล็กน้อย
แต่ช่างเป็นโชคดีของคุณวสันต์เสียเหลือเกิน เพราะงานที่เราทำได้เสร็จเร็วกว่าแผนงานที่วางไว้ คุณวสันต์จึงรอดพ้นจากการเป็นคนหัวล้านมาได้อย่างหวุดหวิด เรื่องนี้ก็มีด้วยประการะฉะนี้แล...
อารีย์.
๑๗ กรกฎาคม ๒๕๕๓